تکنيک هاي تقويت حافظه

همان گونه كه مي دانيم تعريف علمي يادگيري عبارت است از ايجاد تغييرات نسبتاً پايدار در رفتار بالقوه ي ياد گيرنده كه بر اثر تجربه رخ مي دهد. حافظه نيز در يك تعريف ساده عبارت است از فعاليت ذهني كه طي آن اطلاعاتي را كه آموخته ايد يا تجربه كرده ايد فراخواني شود، بنابراين حافظه و يادگيري ارتباط بسيار نزديك با يكديگر دارند به طوري كه اگر حافظه، يعني توانايي نگهداري وجود نداشته باشد يادگيري نيز اتفاق نمي افتد و بر عكس اگر به درستي مطلبي را نفهميده باشيد حفظ كردن آن نيز مشكل خواهد بود.

استفاده از ياديارها (ياد آورنده ها)
 

اين تكنيك به شما كمك مي كند تا اطلاعاتي را كه به ياد آوردن آن ها سخت و دشوار است را كد گذاري كنيد تا اطلاعات را بهتر و آسان تر به ياد آوريد.
كلمه ي «ياديار» به معني كمك كننده ي حافظه است و با بهره گيري از اين تكنيك به حافظه كمك مي شود تا فرآيند يادسپاري و يادآوري راحت تر و سريع تر صورت پذيرد.

*انواع ياديارها
 

الف)مخفف ها:در اين روش براي به خاطر سپردن يك مجموعه كلمات با استفاده از حروف ابتدايي كلمات يك كلمه ي مخفف (اختصاري) ساخته مي شود.مثلاً براي يادسپاري رنگ هاي تجزيه شده توسط منشور (يا رنگ هاي رنگين كمان) از كلمه ي مخفف «قنز سانب» استفاده مي شود كه به ترتيب حروف اول رنگ هاي قرمز، نارنجي، زرد، سبز، آبي، نيلي و بنفش است.
ب)وزن و قافيه:استفاده از وزن و قافيه در به ياد سپاري بسياري از مطالب كاربرد دارد. مثلاً براي يادگيري انواع اسم آلت مي توان شعر زير را حفظ كرد:
اسم آلت كه بر آلت دال است
مِفعَل و مِفعَله و مفعال است

استفاده از تصوير سازي ذهني
 

يعني برقراري ارتباط معني دار بين مطالب از طريق يك رابطه ي ذهني بين آن ها. اطلاعات مي توانند به دو صورت كلامي(كلمات)و بصري(تصاوير)در حافظه ضبط و نگهداري شوند. مثلاً شما مي توانيد كلمه ي«درخت»را به حافظه بسپاريد يا مي توانيد تصوير يك درخت را در حافظه ي خويش نگهداري كنيد. توجه داشته باشيد منظور از تصوير سازي كلمات، تصوير خود كلمه نيست، بلكه تصوير موضوعي است كه كلمه به آن ارتباط دارد و به خوبي در ذهن نقش مي بندد.
براي تصوير سازي ذهني بهتر مي توانيد كارهاي زير را انجام دهيد:
-با استفاده از تصاوير ذهني به طور موثري به اطلاعات كد بدهيد و به دليل مشخص بودن تصاوير، به هنگام لزوم مي توانيد آن ها را به سادگي به ياد آوريد.
-سعي كنيد از تصاوير مطبوع و مثبت استفاده كنيد. مغز غالباً تصاوير ناخوشايند را از خود دور مي كند.
-از تمام حواس خود براي كد گذاري اطلاعات يا جلوه دادن تصاوير استفاده كنيد. به ياد داشته باشيد كه يادآورنده ها مي تواند حاوي صداها، بوها، مزه ها، لمس ها ، حركت ها، احساس و تصاوير باشند.

استفاده از تداعي (مرتبط سازي)
 

تداعي عبارت است از دريافت اطلاعات و ارتباط دادن آن ها با چيزهايي كه قبلاً آموخته ايد.
در اين روش بين مطالب جديد و مطالبي كه قبلاً فرا گرفته ايد، نوعي رابطه برقرار مي كنيد به طوري كه با يادآوري يكي، مطالب ديگر نيز به ياد آورده مي شود.
براي اينكه بتوانيد از اين روش خوب استفاده كنيد، اشياء را با استفاده از رنگ، بو و شكل يا حس مشابه به يكديگر پيوند دهيد. اين كار را مي توانيد با بهره گيري از استعاره، تمثيل، قياس، تشبيه و حتي تضاد بين دو موضوع انجام دهيد.
مثلاً املاء كلمه ي راهب -چون راهب دو چشم دارد پس از«ه»دو چشم استفاده مي شود يا براي اين كه خسوف(ماه گرفتگي) را با كسوف(خورشيد گرفتگي) اشتباه نگيريد، بگوييد دو حرف «خ»با هم نمي آيد:
خسوف:ماه گرفتگي
كسوف:خورشيد گرفتگي

استفاده از واسطه ها
 

از طريق واسطه ها مي توان بين مطالب و مواد غير مرتيط روابط معني دار برقرار كرد، مثلاً به شما جفت كلماتي مانند شانه، ليوان-پا، صندلي-چكش، ساعت-داده مي شود و با گفتن كلمه ي اول شما بايد كلمه ي دوم را بگوييد. شما مي توانيد با معني دار كردن جفت هاي كلمات از واسطه هاي ذهني استفاده كنيد، مثلاً «شانه در ليوان» «او پايش را روي صندلي گذاشت» يا «او با چكش به ساعت كوبيد» حتماً لازم نيست جملات واقعي باشند، بلكه مي تواند خيالي، هيجاني، خنده دار، بي معني يا اغراق آميز باشند.

سازمان دادن اطلاعات
 

سازمان دهي اطلاعات يكي از مهم ترين موضوعاتي است كه در رابطه با حافظه بايد به آن توجه داشت. شما با استفاده از اين تكنيك، توانايي فوق العاده يي در حفظ و نگهداري حجم عظيمي از اطلاعات پيدا مي كنيد.
حافظه به نوعي شبيه يك انبار بي نهايت وسيع است كه در رابطه با حافظه بايد به آن توجه داده شده و دايماً به ميزان اين اطلاعات افزوده مي شود. با اين توضيح يكي از اولين ويژگي هايي كه انبار وسيع بايد داشته باشد تا يافتن يك موضوع (به خاطر آوردن يك موضوع)در آن ساده باشد منظم بودن آن است. منظم بودن حافظه تنها از طريق سازماندهي كردن اطلاعاتي كه مي خواهيد در آن جا بدهيد امكان پذير است. سازمان دهي اطلاعات گاهي با يك يادداشت برداري اصولي و يا بهره گيري از چارت، نمودار و يك طبقه بندي كردن اطلاعات صورت مي پذيرد.اين كار به شما كمك مي كند كه انبار حافظه ي خود را منظم ساخته و دسترسي به اطلاعات آسان تر شود و فراموشي كمتر اتفاق مي افتد.

تكنيك عدد/شكل
 

اين روش از طريق كمك به ايجاد تصاويري ذهني عمل مي كند كه در آن اعداد با تصاويري كه شبيه به عدد هستند مطابقت داده شده اند. سپس مي توانيد اين تصاوير را با اشيايي كه مي خواهيد به ياد آوريد ارتباط دهيد. مثلاً عدد يك شبيه شمع، نيزه و عصا است.
به طور كلي قيافه دار كردن اعداد به عنوان يكي از تكنيك هاي تقويت حافظه به شمار مي رود. در اين تكنيك كلماتي خاص جايگزين اعداد مي شوند. اين كلمات به نوعي انتخاب مي شوند كه حرف اول آنها با حرف اول عدد يكي باشد.مثلاً:1(يك)-يونجه 2(دو)-دفتر
منبع:نشريه 7 روز زندگي، شماره 116.